Koffie. Iets wat niet meer weg te denken is uit onze maatschappij. Het wordt ook wel het zwarte goud genoemd. Of een bakje troost. Vaak wordt het ook geassocieerd met gezelligheid, samen zijn en bijkletsen onder het genot van een kopje koffie. Dat koffie geliefd is bij velen blijkt wel uit de vele hippe koffietentjes die de afgelopen jaren als paddestoelen uit de grond zijn gerezen. En de liedjes die erover zijn gemaakt :). Daarom de hoogste tijd om in dit artikel eens aandacht te geven aan koffie.
De werking van koffie op het lichaam vanuit de westerse geneeskunde
In de praktijk kom ik de mensen met enige regelmaat tegen. Ze zijn dan prikkelbaar, vermoeid, onrustig en kunnen moeilijk stil zitten. Ze praten veel en snel en geven aan dat ze problemen hebben met slapen. Ik vraag dan altijd het gebruik van koffie uit en 9 van de 10 keer blijkt iemand heel veel koffie te drinken. Soms wel 16 kopjes per dag! Dan is de oorzaak van de klachten snel achterhaald. Er is natuurlijk niets mis met dagelijks een kopje koffie drinken, maar wanneer er fysieke en mentale klachten zijn zoals beschreven, dan is minderen of (tijdelijk) stoppen met koffie echt het devies. Er kleven namelijk best wel de nodige nadelen aan koffie die serieuze klachten kunnen veroorzaken.
1) Koffie remt de opname van vitaminen en mineralen
Van koffie is bekend, dat het de opname van vitaminen en mineralen vermindert. Dit geldt vooral voor vitamine B1, B2 en B12 en vitamine C. B1 (Thiamine) speelt o.a. een belangrijke rol bij het geheugen. B2 (Riboflavine) is belangrijk voor het omzetten van vetzuren, koolhydraten en eiwitten in de stofwisseling. Ook is het goed voor een gezonde groei van huid, nagels en haar en is het betrokken bij de vorming van rode bloedcellen. Dit laatste is essentieel voor een algeheel gevoel van welbevinden en energie. B12 is ook belangrijk voor de vorming van rode bloedcellen en ook voor o.a. een goede hersenfunctie. Vitamine C is een belangrijke factor in het immuunsysteem en het verbetert de opname van ijzer. Een remming van de opname van vitamine C betekent dus ook een remming in de opname van ijzer, wat tot bloedarmoede kan leiden.
Koffie remt de opname van mineralen (waaronder calcium en kalium). Calcium is o.a. nodig voor gezonde botten en tanden, het transport van voedingsstoffen en de energiestofwisseling. Kalium is o.a. nodig voor een gezond zuurbase-evenwicht, de vochthuishouding en een gezonde bloeddoorstroming.
Koffie zorgt tevens voor een verhoogde uitscheiding van zink. Zink is o.a. nodig voor een goed werkend immuunsysteem, een goede hersenfunctie, een goede pancreas-functie, wondheling en weefselvernieuwing. Tenslotte zorgt koffie ook voor een verhoogde uitscheiding van selenium en magnesium. Selenium (veel te vinden in noten) is een belangrijke antioxidant en het bindt en verwijdert zware metalen. Magnesium heeft een gunstige invloed op o.a. hart en bloedvaten. Het helpt het bloed dun te houden, het ontspant de bloedvaten en het werkt tegen bloeddrukverhoging.
2) Koffie verzuurt het lichaam
Binnen de natuurgeneeskunde worden vlees, koffie, alcohol en geraffineerde suikers als de grootste bronnen van verzuring gezien. Hoe zuurder het lichaam is, des te ongezonder het is. Het lichaam is gebaat bij een gezonde zuurbase-verhouding. In de regel geldt dat in een te zuur lichaam de zuren worden opgeslagen. Het lichaam slaat de zuren vooral op in het bindweefsel waar het geen bedreigende schade kan aanrichten. Wel is het zo, dat er bijvoorbeeld cellulitis en huidklachten kunnen ontstaan. Ook candida-infecties, hoofdpijnen, stramme spieren en pijnlijke gewrichten zijn typische kenmerken van verzuring. Tevens zijn (ochtend)vermoeidheid, een vieze adem, een onaangename zweetlucht en onverklaarbaar vocht vasthouden of gewichtstoename mogelijke symptomen van verzuring.
3) Koffie verhoogt de bloedsuikerspiegel
Bekend is dat de cafeïne in koffie (maar ook in cola) de bloedsuikerspiegel enorm kan verhogen. Cafeïne zorgt er namelijk voor dat de bijnieren worden gestimuleerd om adrenaline af te geven. Die adrenaline zorgt voor de stijging van de bloedsuikerspiegel. Het suikerniveau in de hersenen stijgt onmiddellijk en daarmee stijgt ook de energie en de alertheid. Dit is natuurlijk super handig als je in een levensbedreigende situatie zou zitten. Dit adrenaline-suiker-mechanisme zorgt er namelijk voor dat je kunt vechten of vluchten. Precies deze adrenaline rush is wat koffiedrinkers zo fijn vinden.
Het nadeel hiervan is dat de pancreas op zijn beurt extra veel insuline moet produceren om het bloedsuikerniveau weer te normaliseren. Als gevolg van te veel aangemaakte insuline kan de bloedsuikerspiegel vervolgens weer te sterk dalen en nervositeit en vermoeidheid zijn dan het gevolg. Er ontstaat een vicieuze cirkel waarin je telkens weer koffie nodig hebt om op de been te blijven en waarbij er telkens veel druk wordt gelegd op de pancreas.
Kortom: het zijn nogal belangrijke functies waar koffie een negatieve invloed op heeft. Het verhoogt de bloeddruk en de bloedsuikerspiegel. Hierdoor kun je je rusteloos gaan voelen. Verder heeft het heeft een negatieve werking op de energiehuishouding en op het immuunsysteem. Tenslotte stimuleert koffie de urine-productie en droogt het lichaam uit.
De werking van koffie op het lichaam vanuit de Chinese geneeskunde
De werking van koffie op het lichaam binnen de Chinese geneeskunde (TCM) is hetzelfde als in de westerse geneeskunde, alleen wordt het op een andere manier uitgelegd. In de TCM worden alle voedingsmiddelen geclassificeerd onder hun thermische werking en hun smaak. Voor koffie geldt dat het een thermisch verwarmende werking heeft en een bittere smaak. Deze combinatie zorgt ervoor dat de functie van het Hart, ook wel Hart Yang genoemd, wordt versterkt. De verwarmende werking ondersteunt het Yang en de bittere smaak reist naar het Hart. Dus koffie zet het Hart even extra aan het werk en dat zorgt ervoor dat je je energieker voelt en door kunt gaan.
Een nadeel van koffie is echter dat wanneer je het in overmaat drinkt – en dus een overmaat aan Yang toevoegt – dat dit ten koste gaat van het Yin. Yin en Yang zorgen samen immers voor de balans. De lichaamssappen vormen het Yin dat het lichaam voedt en verkoelt. Het Yang is de energie die het lichaam verwarmt en die de sappen laat circuleren. Gaat het Yang omhoog (er komt dus meer warmte), dan daalt het Yin (beginnen de sappen op te drogen).
Klachten door koffie
Wanneer er teveel warmte in het lichaam is en de sappen beginnen op te drogen, dan kunnen er klachten ontstaan zoals hartkloppingen, moeite hebben om in slaap te komen, duizeligheid, slecht geheugen, gevoel van angst en de neiging om gemakkelijk op te schrikken. Ook zal de spijsvertering eronder gaan lijden. Duurt de situatie langere tijd (lees: maanden of jaren) voort, dan kunnen er symptomen als onrust, nervositeit, niet stil kunnen zitten, droge mond en keel, opvliegers en nachtzweten bij komen.
Meestal komen de genoemde symptomen niet van koffie alleen, maar is er ook sprake van tegelijkertijd veel stress en overwerk, welke ook hittefactoren zijn. De koffie is dan extra ‘olie op het vuur’. In het Westen is dit een veelvoorkomend beeld.
Koffie en veroudering
Omdat koffie het lichaam aanzet om sneller te werken en omdat het het lichaam uitdroogt, werkt het ook het verouderingsproces sneller in de hand. Dat is vooral te zien aan een droge huid en rimpels. Als de huid droger en schraler wordt, wordt ook de natuurlijk afweer tegen invloeden van buitenaf aangetast. De huid is immers ons grote beschermingsorgaan. Een zwakkere huid maakt dan ook dat je vatbaarder wordt voor verkoudheden en ziekte.
Minderen of stoppen met koffie?
Als je veel koffie drinkt en bovengenoemde klachten herkent, dan is het zeker een goed idee om te minderen of zelfs helemaal te stoppen met koffie drinken. Hoe minder je het lichaam belast, des te beter het is. Als je gaat minderen of stoppen met koffie, weet dan dat het in het begin wat afkickverschijnselen kan veroorzaken. Symptomen als hoofdpijn, zenuwachtigheid en rusteloosheid zijn niet ongewoon, maar slechts tijdelijk. Voor de lange termijn zul je gaan merken, dat je lichaam weer het natuurlijke ritme aanneemt en dat ook klachten als slapeloosheid, vermoeidheid en prikkelbaarheid zullen afnemen en verdwijnen.
Een paar tips
Stoppen of minderen met koffie is niet gemakkelijk, want cafeïne is een zeer verslavende stof. Daarom nog een paar tips om het mogelijk iets te vergemakkelijken:
a) Ben je gewend om ’s morgens de dag met koffie te beginnen? Dan is het het beste om dat niet meer te doen. Kijk of je je lichaam op een andere manier kunt activeren door bijvoorbeeld te gaan hardlopen. Vind hier m’n eerdere artikel over ideeën voor een ochtend work-out. Als je lekker gaat bewegen, gaat de hartslag ook omhoog en vergeet je de koffie. Je lichaam vraagt er niet meer om.
b) In plaats van met koffie, begin je dag met een groot glas (warm) water met een flinke scheut versgeperst citroensap. Alle zuren die je gedurende de nacht hebt verzameld, worden door de citroen gemakkelijker naar buiten getransporteerd. Met koffie worden die afvalstoffen juist terug het bindweefsel in gejaagd, met als gevolg dat je afvalstoffen te lang bij je houdt.
c) Als je wilt gaan minderen, kan het heel goed werken wanneer je een bepaalde hoeveelheid koffie koopt en voor jezelf plant om het daar een hele maand mee te moeten doen. Voor de volgende maanden koop je dan telkens iets minder en zo bouw je langzamerhand af.
d) Als je koffie blijft drinken, is het een goede gewoonte om na elke kop koffie tenminste een dubbele hoeveelheid water te drinken om uitdroging te beperken.
e) Ben je van plan om helemaal met de koffie te stoppen? Dan is het fijn als je een alternatief achter de hand hebt wanneer je in de verleiding komt. Zorg bijvoorbeeld voor een lekkere (kruiden)thee of neem granenkoffie of bambukoffie. Zoek het maar eens op.
Tot slot
Je lichaam zal je dankbaar zijn wanneer je mindert of stopt met koffie. Alle organen (Hart, Nieren, Lever, Milt, Maag, Pancreas en Darmen) komen tot rust en worden niet meer overbelast. Vitamines en mineralen worden beter opgenomen. Fysieke en mentale klachten verdwijnen en na een poosje zul je merken dat je energie van binnenuit sterker wordt. Dat is onbetaalbaar!
Liefs,
Suzan