In principe is vasten een manier om de algehele gezondheid te verbeteren. Het zogenaamde ‘intermittent fasting’ (onderbroken vasten) duikt steeds vaker op en is tegenwoordig helemaal hip en trending. Nieuw is vasten het echter niet. Zo zijn binnen het katholieke en het Islamitische geloof de vastenmaanden namelijk oeroud. De katholieken vasten traditioneel tussen Carnaval en Pasen. De moslims vasten tijdens de Ramadan-maand. Vanuit de theorie van de Chinese geneeskunde is vasten echter lang niet voor iedereen geschikt. Daarover meer in dit artikel.
Wat is vasten?
Het principe van vasten is simpel. Waar het om gaat, is dat je het zogenaamde ‘eetvenster’ – de uren per etmaal waarbinnen je eet – verkleint. Zo kun je met intermittent vasten bijvoorbeeld kiezen voor 16:8. Dit betekent dat je gedurende 16 uur per etmaal niets eet en gedurende de resterende 8 uur wel. Of de variant 5:2, waarbij je 5 dagen van de week normaal eet en 2 dagen van de week helemaal niets. Tijdens de uren dat je niets eet, mag je jezelf wel ’toegestaan’ om water, kruidenthee of zwarte koffie te drinken.
Het idee erachter is, dat je hiermee de druk op de spijsvertering vermindert. In de uren of dagen dat je niet eet, ontlast je de spijsvertering, waardoor het lichaam meer tijd krijgt om zich te concentreren op ontgifting, reparatie en regeneratie. Meer tijd voor herstel dus, waardoor er een betere gezondheid en weerstand ontstaat.
In vroegere tijden was vasten de normaalste zaak van de wereld. Van nature waren mensen gewend om te vasten en was het niets bijzonders. In de huidige samenleving – waarin het de normaalste zaak van de wereld is om op elk moment van de dag op veel plekken wel iets te kunnen eten – hebben we het vasten nu als het ware opnieuw uitgevonden.
Vasten binnen de TCM
Een populaire vorm van vasten is het eerder genoemde intermittent fasting. Uit ervaring kan ik zeggen, dat de variant van 16:8 daarin heel goed te doen is. Als je het vasten nog niet zo gewend bent, dan kun je het het beste eerst opbouwen. Je kunt dan bijvoorbeeld beginnen met 12:12, vervolgens 14:10 en dan doorgaan naar 16:8.
Het meest ideale schema zou zijn om het ontbijt tussen 7 en 9 uur te nemen en de laatste maaltijd van de dag tussen 3 en 5 uur ’s middags. Tussen 7 en 9 uur ’s morgens heeft de Maag de maximale capaciteit en is het het beste om dan met een goed ontbijt te starten. De Maag heeft dan voldoende power om de vertering goed te laten verlopen. Het geeft als het ware een kick start voor de dag.
Vasten voor een goede gezondheid
Heb je last van spijsverteringsproblemen zoals een opgeblazen gevoel, zure oprispingen, obstipatie, diarree, spastische darm, ziekte van Crohn, colitis ulcerosa, dan kan intermittent vasten mogelijk helpen om klachten te verminderen. Andere aandoeningen zoals gewrichtsontstekingen, vermoeidheid, insulineresistentie, diabetes en klachten ten gevolge van overgewicht kunnen ook verbeteren door het vasten.
Niet alleen fysiek kun je je fitter en lichter gaan voelen. Het werkt ook door op geestelijk, emotioneel en spiritueel niveau. Je kunt gaan ervaren dat jouw geest echt sterker is dan je lichaam. Je bepaalt met je geest en je gedachten of je iets wilt eten of niet. Het eerste gerommel van de maag of een televisie commercial van één of andere snack of lekkernij brengt je dan niet meer meteen in de verleiding om ook daadwerkelijk iets in je mond te stoppen. Je ervaart dus de fysieke sensatie (lekkere trek), maar hoeft er niet per sé naar te handelen om gerustgesteld te worden. Dat is echt een vorm van vrijheid.
Toch niet voor iedereen
Hoewel het vasten een aantal belangrijke voordelen voor de gezondheid kan opleveren, is het toch niet voor iedereen geschikt. Zo kun je bijvoorbeeld beter niet gaan vasten als je als vrouw probeert om zwanger te raken, wanneer je in verwachting bent, na de bevalling en wanneer je borstvoeding geeft. Het lichaam is in deze fasen vooral gericht op voeden.
Ook is vasten niet aan te raden wanneer je een (voorgeschiedenis met een) eetstoornis hebt. Het kan namelijk voedselbeperking aanmoedigen terwijl dat helemaal niet de bedoeling is van vasten. Het is juist de bedoeling om dezelfde hoeveelheid voeding binnen te krijgen, alleen in een kleiner ‘eetvenster’.
Vanuit het perspectief van de Chinese geneeskunde is vasten zeker niet aan te raden bij uitputting. Uitputting ontstaat als er een ernstig tekort aan Qi of Bloed is – of een combinatie van beide. Symptomen kunnen zijn ernstige vermoeidheid, kouwelijkheid, vermagering, bleekheid (van met name gezicht en lippen), uitdroging, duizeligheid, weinig menstruatie en bloedarmoede (westers: laag gehalte hB en Ferritine in het bloed). Bij uitputting is het belangrijk om Qi en Bloed goed te blijven aanmaken en regelmatig te eten. Qi en Bloed worden namelijk geproduceerd door de Milt en de Maag vanuit de voeding die je binnen krijgt. Het langere tijden niet-eten beperkt het proces van de Qi- en Bloedaanmaak, waardoor klachten dus juist kunnen verergeren.
Wil je weten of vasten voor jou geschikt is? Overleg het dan voor alle zekerheid even met je huisarts (of eventueel een TCM arts).
Liefs,
Suzan