Afgelopen week hebben we alweer kunnen genieten van de eerste echte lentedagen. Sinds het ingaan van de zomertijd zijn de dagen merkbaar langer en ook de buitentemperatuur schiet ineens richting de 20 graden Celsius. De energie wordt voelbaar lichter. Het is de tijd om wat meer in actie te komen en lekker naar buiten te gaan. Voel je die lichtere energie nog helemaal niet en heb je juist wat moeite om ’s morgens je bed uit te komen? Dan kan het zijn dat je last hebt van voorjaarsmoeheid.
Qi, Yin en Yang bij voorjaarsmoeheid
De Chinese geneeskunde kent de basisbegrippen Qi, Yin en Yang. Qi is in het algemeen onze levensenergie. Als er geen Qi is, dan is er ook geen leven. Qi kan stromen door de wisselwerking en samenwerking van Yin en Yang. Yin en Yang zijn elkaars tegenovergestelde. Zo staat Yin voor het vrouwelijke, de maan, de nacht, het donker, afkoelen en rust. Yang staat voor het mannelijke, de zon, de dag, het licht, verwarmen en activiteit. Yin en Yang kunnen beide bestaan, juist omdat ze elkaars tegenovergestelde zijn. Ze kunnen niet zonder elkaar, maar zijn volledig van elkaar afhankelijk. Zonder het duister kan het licht zich immers niet onderscheiden, en andersom.
De wisselwerking van Yin en Yang in de seizoenen
De seizoenen kunnen ook worden ingedeeld in Yin en Yang. De herfst en de winter zijn dan Yin ten opzichte van de lente en de zomer. En als we het nog verder onderverdelen, dan is de winter weer meer Yin dan de herfst; in de winter is het immers kouder en donkerder dan in de herfst. Winter noemen we dan ook wel groot of oud Yin en herfst is dan nieuw of jong Yin. Het voorjaar is volgens dezelfde redenatie dan het jonge Yang en de zomer het grote of oude Yang.
De periode waarin we ons nu bevinden – begin april – is dus de overgang van het grote Yin naar het jonge Yang. In de winter is de energie maximaal naar binnen gericht. Het is bedoeld om terug te trekken, te bezinnen en te rusten (allemaal Yinne kwaliteiten). In het jonge Yang zwelt de energie juist aan, het wordt warmer en lichter en de dagen worden aanmerkelijk langer. De natuur loopt uit en het is afgelopen met de rust. De energie barst los (Yange kwaliteiten). Juist deze transitie-fase kan voor klachten zorgen. Ik zal proberen om het hieronder uit te leggen.
Mogelijke oorzaken van voorjaarsmoeheid
Heb je last van voorjaarsmoeheid dan kan dat een aantal oorzaken hebben. Een van de oorzaken kan zijn dat je in de herfst en met name de winter onvoldoende hebt gerust. Je hebt dan onvoldoende Yin ‘verzameld’, maar bent wel doorgegaan om Yang te gebruiken. Dit komt vooral hier in het westen heel vaak voor. We leven immers in een bijna 24/7-maatschappij waarin er veel meer ruimte en waardering is voor de Yange aspecten (overwerken, sporten, haasten, je best doen, noem maar op) en waarin het Yin (rust nemen, mediteren, halve dagen werken etc.) volledig wordt ondergesneeuwd en ondergewaardeerd. Er is dus geen balans. Het probleem ontstaat wanneer je teveel Yang inzet ten koste van Yin. Op het moment dat je de Yang echt nodig hebt (nu, in de jonge Yang-fase), kom je tekort en dat is voelbaar door de vermoeidheid.
Een andere oorzaak kan zijn dat je Lever-Qi gestagneerd is. De Lever is het orgaan dat vanuit de Vijf Elementenleer verbonden is aan het voorjaar. De Lever heeft als taak om de lichaamsQi vrijelijk door het lichaam te laten stromen. Als de Lever-Qi is gestagneerd, dan kan de lichaamsQi niet vrij stromen en kunnen er klachten als vermoeidheid ontstaan.
Emoties die heel heftig zijn of die lang voortduren, kunnen ook zorgen voor een stagnatie van de LichaamsQi en daarmee vermoeidheid veroorzaken. Vooral woede, frustratie, verontwaardiging en irritatie beïnvloeden de Lever-Qi en daarmee de algehele lichaamsQi.
Voorjaarsmoeheid oplossen
Als je last hebt van voorjaarsmoeheid kun je daar het beste aan toegeven. Het lichaam geeft duidelijk aan dat het te weinig rust heeft gehad en heeft het nu echt nodig. Doorgaan met wat je aan het doen was in het tempo waarin je dat deed, zal het probleem alleen maar groter maken. Het is belangrijk om het Yin nu eerst te gaan voeden en het Yang-verbruik te minimaliseren, zodat beide weer in balans komen.
Verzuim je om je rust te pakken, dan komen Yin en Yang nog verder uit elkaar te liggen. Yang wordt steeds meer ingezet en gaat het Yin verbruiken. Op fysiek niveau betekent dit, dat je roofbouw pleegt op je lichaam. Teveel in de actie gaan, kan uiteindelijk leiden tot het onvermogen om überhaupt nog te kunnen rusten. Je wilt dan wel rusten, maar de hartslag blijft hoog, het adrenaline-niveau blijft hoog, kortom: de stress wordt door het lichaam zelf in stand gehouden zonder dat je daar met je wil nog iets aan kunt veranderen. Dit komt omdat er onvoldoende Yin is om het Yang te kalmeren. We spreken dan van een burn-out. Herstel daarvan kan langdurig zijn, juist omdat rust niet met de wil is af te dwingen.
Komt de vermoeidheid vanuit heftige of langdurige emoties? Dan is het goed om die emoties eens onder de loep te nemen. Is er woede of frustratie over iets? Heb je ergens verdriet om? Of ben je ergens angstig voor? Het opschrijven in een dagboek of er met iemand over praten, kan heel helend zijn en letterlijk de levensQi weer in beweging krijgen.
Tips om de Lever te ondersteunen tegen voorjaarsmoeheid
Om de Lever zoveel mogelijk te ondersteunen in zijn functie om het Qi vrij te laten stromen, kun je een aantal dingen doen.
1. Blijf bewegen
Als je vermoeid bent, is het verleidelijk om lekker op de bank te blijven hangen. Bewegen is echter key als je het Qi wilt laten stromen. Het is niet aan te raden om jezelf als een malle in het zweet te werken, maar rustig bewegen kan prima. Denk bijvoorbeeld aan wandelen, zwemmen of wat rustige yoga stretches.
2. Voeg groen toe aan je leven
Groen is de kleur die hoort bij het voorjaar en bij de Lever. Voeg bijvoorbeeld meer groen toe aan je voeding. Denk aan groene bladgroenten zoals andijvie, spinazie, paksoi, snijbiet, waterkers, rucola en peterselie, maar ook kiemgroenten zoals broccolispruiten, alfalfa en taugé. Ook superfoods als chlorella en spirulina passen perfect bij deze tijd van het jaar.
Andere manieren waarop je meer groen kunt toevoegen, zijn: meer groene kleding dragen, meer wandelen in het bos of park of wat frisse kamerplanten in huis halen.
3. Zure voeding
Een beetje zuur toevoegen aan je voeding helpt de Lever. Denk bijvoorbeeld aan azijn, citroen, appelciderazijn, limoen, atjar, augurk, zilveruitjes, zuurkool en (af en toe een beetje) yoghurt. Let op: een teveel aan zuur werkt nadelig op de Milt en daarmee op de algehele Qi-aanmaak. Overdaad schaadt, zeker in dit geval.
4. Eet niet te laat
Dit is een advies dat eigenlijk altijd geldt. Eet niet te laat op de avond (liefst niet meer na 19:00 uur), want dat zorgt voor een extra belasting op het spijsverteringsstelsel. Op het moment dat het lichaam eigenlijk bezig zou moeten zijn met herstellen en regenereren, is het dan nog bezig met het verteren van voedsel. Dat kost veel energie waardoor je de nacht minder optimaal benut om op te laden voor de nieuwe dag.
5. Ga op tijd slapen
Het is belangrijk om voldoende uren te slapen. Wat echter nog belangrijker is, is het moment van de dag waarop je slaapt. Als je de Lever optimaal wilt ondersteunen, is het verstandig om voor 23:00 uur in bed te liggen. Tussen 23:00 en 3:00 uur hebben de Galblaas en de Lever namelijk hun maximale capaciteit. Ze zijn dan het krachtigst in de uitvoering van hun taken. Voor de Lever is dat het zuiveren van het bloed. De Lever kan dit bovendien het beste doen als je ligt.
6. Acupunctuur, kruiden en massage
Met acupunctuur, Chinese kruiden en/of massage kun je je lichaam een extra steuntje geven om de Yin-Yang-balans te herstellen. Dit zijn echter geen wondermiddelen of ‘magic pills’. Aanpassingen in leefstijl zoals hierboven beschreven, zijn noodzakelijk om niet elk jaar opnieuw tegen het probleem van voorjaarsmoeheid aan te lopen.
Ik hoop dat dit artikel waardevol voor je is. Heb je vragen, opmerkingen of aanvullingen? Ik hoor heel graag van je in het commentaarveld hieronder of in een persoonlijk berichtje via de mail.
Liefs,
Suzan