Water: het geheim voor een goede gezondheid

Als mensen bij me in de praktijk komen, is één van de vragen die ik altijd stel: “Hoeveel water drink je gemiddeld per dag?” En dat doe ik niet zonder reden. Het drinken van water is namelijk een vereiste voor een goede gezondheid. In dit artikel vertel ik meer over waarom het zo belangrijk is om voldoende water te drinken en wat de gevolgen kunnen zijn van een watertekort…

De basis van alle leven

Water is de basis voor al het leven, dus ook voor jouw lichaam. Je spieren die ervoor zorgen dat je je lichaam kunt bewegen, bestaan voor ca. 75% uit water. Je bloed dat de voedingsstoffen transporteert, is 82% water. Je longen die je van zuurstof voorzien, zijn  90% water. Je brein: 76% water. Zelfs je botten: 25% water.

Je lichaam bestaat al met al voor ongeveer 75% uit water. Circa 70% van het water bevindt zich in de cellen, circa 20% in de ruimte tussen de cellen en circa 10% in de bloedsomloop. Het lichaam regelt de hoeveelheid en de verdeling van het vocht in elk van deze ‘reservoirs’.

Het vocht wordt naar behoefte verplaatst om de hoeveelheid in elk reservoir min of meer constant te houden. Hierdoor kan het lichaam normaal kan functioneren. Het is toch een wonder, dat het lichaam dit ‘gewoon’ haarfijn voor je regelt, zonder dat je daar verder over hoeft na te denken?

Water: verbruik aanvullen

Waar je wel over moet nadenken (zeker als je het nog niet gewend bent) is om je lichaam dagelijks van voldoende water te voorzien. Dagelijks verlies je namelijk ongemerkt een bepaalde hoeveelheid water. Dat gebeurt voornamelijk doordat je het via de nieren in de urine uitscheidt. Ook gaat er dagelijks circa driekwart liter vocht alleen al verloren door verdamping via de huid en uitademing via de longen.

Hevige transpiratie ten gevolge van bijvoorbeeld zware lichamelijke inspanning, warm weer of koorts, zorgt ervoor dat je nog eens extra vocht verliest. Ook langdurig braken, ernstige diarree en opvliegers in de menopauze kunnen leiden tot een groot vochtverlies.

Helaas heeft het lichaam geen watervoorraden van waaruit het kan putten tijdens uitdroging. Het is daarom belangrijk om regelmatig en de hele dag door water te drinken. Wacht niet tot je dorst krijgt. Dorst is namelijk een teken dat je eigenlijk al 2 tot 3 glazen water te laat bent bent drinken. Het lichaam heeft al dorst voordat je het dorstgevoel in de mond opmerkt.

In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is dorst niet een signaal dat je iets moet gaan drinken, maar het is het laatste teken van het lichaam om aan te geven dat het is uitgedroogd. De speekselvloed is namelijk één van de laatste mechanismen die wordt aangedaan door een watertekort; we moeten immers zo lang mogelijk in staat blijven om voedsel te kunnen bevochtigen voor de vertering. Dat is een automatisch overlevingsmechanisme.

De gevolgen van uitdroging

Wanneer het lichaam is uitgedroogd, wordt het beschikbare water herverdeeld naar de vitale organen, ten koste van de minder belangrijke functies van het lichaam. De plekken in het lichaam die een tekort aan water krijgen, zullen alarmsignalen gaan afgeven.

Een tekort aan water in het lichaam is verantwoordelijk voor een groot aantal symptomen en aandoeningen. Droogte in het lichaam is van de buitenkant snel te herkennen aan een droge, schilferige huid, droge lippen, droog haar, een doffe blik in de ogen en doffe, broze nagels.

Denk verder aan redelijk onschuldige aandoeningen zoals vermoeidheid zonder redelijke verklaring, blozen, prikkelbaarheid, angst en neerslachtigheid, een zwaar hoofd, onrustige slaap en slechte concentratie.

Depressie

Ook depressie vindt zijn oorsprong in (een ernstigere fase van) uitdroging. Het lichaam produceert giftige afvalstoffen in het stofwisselingsproces. Die afvalstoffen zouden met een toereikende hoeveelheid water via de productie van urine eenvoudig worden opgeruimd en afgevoerd. Als het lichaam is uitgedroogd, gebruikt het een noodgreep om die afvalstoffen toch kwijt te raken. Het offert dan bepaalde aminozuren als tryptofaan en tyrosine op om als antioxidanten te gaan fungeren om het hoofd te bieden aan de giftige afvalstoffen van de stofwisseling.

Het is natuurlijk fantastisch dat het lichaam hier zelf ingrijpt. Echter, tryptofaan wordt normaal door de hersenen gebruikt om bepaalde neurotransmitters als serotonine (‘gelukshormoon’) en melatonine (hormoon dat het waak- en slaapritme bepaalt) aan te maken. Deze stoffen komen de hersenen dan tekort, wat resulteert in depressie.

Tyrosine wordt door de hersenen gebruikt om adrenaline, noradrenaline en dopamine aan te maken. Dit zijn neurotransmitters die ervoor zorgen dat iemand in actie kan komen. Onvoldoende tyrosine zal er dus voor zorgen dat iemand passief wordt en een zorgelijk denkpatroon creëert.

Het lichaam kan dus prima ingrijpen in geval van uitdroging, maar elders in het lichaam ontstaat er dan een ander probleem. Het is slimmer om ervoor te zorgen dat je niet uitdroogt.

Allergieën

Als je uitgedroogd raakt, zorgt histamine ervoor dat het beschikbare water goed in het lichaam bewaard en verdeeld wordt. Hoe meer je uitdroogt, hoe sneller de productie van histamine in je lichaam. Vul je het water aan, dan verdwijnt de histamine van plaatsen waar het niet hoort.

Hoewel histamine een lichaamseigen stof is, kan het menselijk lichaam maar een bepaalde hoeveelheid van deze stof aan. Als de histamine-waarde boven een bepaalde drempelwaarde komt, wordt het immuunsysteem onderdrukt, want bepaalde witte bloedcellen zijn gevoelig voor histamine en zij remmen de activiteit van het immuunsysteem sterk af. Hierdoor kun je last krijgen van allergische reacties zoals bijvoorbeeld irritatie van de huid, neus, keel en longen, jeuk, roodheid, zwelling, huiduitslag, hoesten en slijm in de keel.

Hooikoorts is een bekend verschijnsel van dit proces. Omdat het immuunsysteem de pollen onvoldoende neutraliseert, beginnen de ogen te tranen. Ook dit is een noodgreep van het lichaam om toch van de overtollige pollen af te komen.

Astma

Een verhoogde histamine-productie in de longen veroorzaakt spasme van de bronchiolen  (de kleinste luchtwegen) waardoor deze vernauwen. Het lichaam zorgt voor deze vernauwing, om zoveel mogelijk water, dat normaal via de ademhaling verdampt, in het lichaam te bewaren. Een mooi mechanisme natuurlijk, dat de longen en luchtwegen tegen verdere uitdroging en verdorring beschermt, maar het zorgt wel voor benauwdheid: astma.

Hoge bloeddruk

Een geleidelijke stijging van de bloeddruk is een signaal van een geleidelijk ontstaan van watertekort in het lichaam. Wanneer je te weinig drinkt, wordt ca. 66% van het tekort gecompenseerd door de hoeveelheid water dat in de cellen zit. De cellen zullen gaan uitdrogen en er uit gaan zien als gedroogde pruimen. Ca. 26% wordt opgevangen door het water dat zich tussen de cellen bevindt. En tenslotte wordt ca. 8% gehaald uit het vocht dat in de bloedsomloop zit.

Als het vocht in de bloedsomloop minder wordt, zal het bloedvolume dalen. Om toch voldoende druk in de vaten te houden, past de bloedsomloop zich aan door de capaciteit van het vaatbed (het totaal van alle bloedvaten bij elkaar) te verminderen. Ze doet dit door in eerste instantie de haarvaten (de allerkleinste bloedvaten) aan de buitenkant van het lichaam samen te trekken. Uiteindelijk zullen ook de grotere vaten zich samentrekken. 

Door de bloedvaten te vernauwen, wordt het waterverlies dus gecompenseerd en blijven de vaten toch vol. Het betekent helaas ook dat de druk in de vaten, de bloeddruk, stijgt. Dat is nodig om het water met de nodige druk in de vitale cellen te kunnen injecteren. Hoe minder water er in het lichaam is, des te hoger de druk die nodig is om de vitale cellen te verzadigen.

Obstipatie

De spijsvertering gebruikt veel water om vast voedsel af te breken, vloeibaar te maken en er vervolgens de belangrijke elementen uit te halen. De belangrijke stoffen worden opgenomen in het bloed en de afvalstoffen worden via de dikke darm uitgescheiden.

Als er voldoende water in het lichaam aanwezig is, zal de ontlasting gemakkelijk gaan. Als het lichaam is uitgedroogd, zal het lichaam er alles aan doen om zoveel mogelijk water uit de dikke darm opnieuw in het lichaam op te nemen (te re-absorberen). Dit betekent dat de ontlasting trager gaat, droger wordt en ook pijnlijk kan zijn.

Andere noodsignalen

Naarmate uitdroging langer aanhoudt, zullen de noodsignalen van het lichaam ingrijpender worden. Te denken valt aan hoofdpijn, migraine, maagzweer, gewrichtspijn, lage rugpijn en ontsteking van de dikke darm, maar ook aan obesitas, osteoporose, trombose, hartfalen, herhaalde beroertes en diabetes, om er een paar te noemen.

Hoeveel water is voldoende?

Als je meer energie in je leven wilt hebben, is het essentieel om genoeg water te drinken. Wanneer je dat dagelijks consequent doet, merk je echt een groot verschil. Maar wat is nu genoeg?

Ik merk dat er veel uiteenlopende uitspraken worden gedaan over de hoeveelheid te drinken water per dag. De één zegt dat 1,5 liter voldoende is, de ander zegt dat je tenminste 2,5 tot 3,5 liter water zou moeten drinken. Weer iemand anders meent dat het gaat om 1,5 liter vocht per dag en dat alle vocht daarin meetelt, dus ook koffie, thee, frisdrank en sap. Ik kan me voorstellen dat je door de bomen het bos niet meer ziet…

Dit is hoe ik het zie.

Ik ben ervan overtuigd, dat iedereen per dag een bepaalde hoeveelheid water nodig heeft. Geen thee, geen koffie, geen frisdrank, geen sap. Puur water. Het hangt echter van veel factoren af hoeveel water je nodig hebt. Wat is je leeftijd? Wat doe je allemaal op een dag? Ben je topsporter,  heb je een baan in de bouw of doe je kantoorwerk? Hoeveel koffie drink je op een dag? Etc. etc. Je voelt het misschien al aankomen: niet iedereen  heeft dezelfde hoeveelheid water per dag nodig, omdat niet iedereen hetzelfde IS.

Richtlijn

Wat je als richtlijn kunt gebruiken, is 3 procent van je lichaamsgewicht. Dat komt neer op 30ml per kilogram lichaamsgewicht.

Dus stel: je weegt 70 kg. Je richtlijn is dan: 70 x 30ml = 2100ml = 2,1 L water per dag. 

Nogmaals: dit is slechts een richtlijn. Je behoefte aan water kan namelijk ook nog per dag en per seizoen verschillen. Op een snikhete zomerdag heb je meer behoefte aan vocht dan op een druilerige herfstdag. Dat geldt natuurlijk ook voor de dagen dat je sport of wanneer je bijvoorbeeld naar de sauna gaat.

Een paar aanbevelingen

Vanuit de Chinese geneeskunde gezien, is het aan te raden om heet water te drinken. Alsof je thee drinkt, maar dan zonder het theezakje. Het geeft een behaaglijk warmtegevoel in de buik en bij regelmatig gebruik versterkt het de spijsvertering. Verder helpt het om overgewicht en waterophopingen in het lichaam te reduceren.

Drink water na het ontwaken op de nuchtere maag. Hiermee corrigeer je de uitdroging die is ontstaan tijdens de slaap. Drink water bij voorkeur een half uur voor de maaltijden om het spijsverteringskanaal voor te bereiden. Drink ook water 2,5 uur na de maaltijd om het verteringsproces te voltooien en de uitdroging die door de spijsvertering ontstaat te compenseren. Drink ook water voordat je gaat sporten, zodat het beschikbaar is voor transpiratie en het lichaam daarvoor dus geen andere bronnen hoeft aan te wenden.

Vermijd cafeïne en alcoholische dranken. Deze zorgen er namelijk voor dat het lichaam juist uitdroogt. Wil je toch die ene kop koffie per dag of dat gezellige glas wijn in het weekend? Compenseer het vochtverlies dan meteen door twee maal de hoeveelheid koffie of alcohol aan water te drinken. Dus na een kopje koffie van 100ml drink je een extra hoeveelheid van 200ml water om de uitdroging te beperken.

Meer weten over de helende werking van water?

Voldoende water drinken is het belangrijkste, eenvoudigste en bovendien meest voordelige advies dat ik je kan geven. Wil je meer lezen over de helende werking van water en de invloed van water(tekort) op het lichaam, lees dan het boek van Dr. F. Batmanghelidj: Water, het goedkoopste medicijn. Je zult ontdekken dat water echt het goedkoopste middel is tegen veel aandoeningen en vroegtijdige veroudering. Doe er je voordeel mee!

Liefs,
Suzan